لباس دوره هخامنشیان

منتشر شده در تاریخ ۹ آذر، ۱۴۰۰ ۱۰ دقیقه

پوشاک مردم در دوران هخامنشیان بازتاب‌دهنده وضعیت اجتماعی و فرهنگی آنان بود. همانند بسیاری از دوران‌های باستانی ایران، لباس به معنای چیزی بیشتر از تنها پوشاندن بدن بود و نشانگر هویت، طبقه اجتماعی و حتی شغل افراد به حساب می‌آمد. به نظر می‌رسد که پوشش زنان در دوران هخامنشیان تفاوت چندانی با دوران مادها نداشته باشد. در این دوران، پوشاک افراد جامعه، به خصوص زنان، به خوبی در نقوش به جا مانده از آن دوران، مانند نقوش تخت جمشید، به تصویر کشیده شده است.

پوشاک زنان در دوران هخامنشیان

زنان در دوره هخامنشیان از چادرهای مستطیل شکل استفاده می‌کردند که این چادرها تمام بدن آن‌ها را می‌پوشاند و به نوعی نخستین استفاده مستند از چادر در تاریخ ایران به شمار می‌رود. این چادرها به‌ویژه در بین زنان بلندپایه و اشراف، به‌خصوص شاهزادگان، مورد استفاده قرار می‌گرفت. از آنجا که لباس‌ها و پوشش‌های این دوره بخشی از نمادهای فرهنگی و مذهبی مردم نیز بودند، اغلب با دقت خاصی انتخاب و طراحی می‌شدند. به عنوان مثال، نقوش باستانی به زنان بومی اشاره می‌کنند که لباس‌هایی ساده و بلند، یا راسته‌چین با آستین‌های کوتاه به تن داشتند.

برخی از زنان هخامنشی هنگام سوارکاری از پیراهن‌های بلند با دامن‌های چند لایه استفاده می‌کردند. این لباس‌ها عموماً شامل چندین لایه بودند؛ ابتدا پیراهنی بلند تا مچ پا و روی آن پیراهنی دیگر با دامن بلند که بر روی لباس‌های زیرین افکنده می‌شد. این نوع لباس‌ها به خوبی نشان‌دهنده اهمیت پوشش در زندگی روزمره و همچنین نشانگر طبقه اجتماعی فرد بود.

رنگ لباس در دوران هخامنشی

در دوران هخامنشیان، لباس‌ها نیز مانند بسیاری از جنبه‌های دیگر زندگی، نشانه‌ای از طبقه اجتماعی و نقش افراد در جامعه بودند. به‌طور سنتی، ارتشیان لباس‌هایی به رنگ قرمز، کاهنان به رنگ سفید، و کشاورزان به رنگ آبی به تن می‌کردند. این تقسیم‌بندی رنگ‌ها در بین طبقات اجتماعی یکی از نکات برجسته در نظام اجتماعی هخامنشیان بود. جالب است بدانیم که پادشاهان برای نشان دادن اقتدار و تسلط بر تمامی طبقات، لباسی شامل سه رنگ قرمز، سفید و آبی به تن می‌کردند. این سبک پوشش سلطنتی در نقوش تخت جمشید به خوبی قابل مشاهده است.

پوشاک مردان در دوران هخامنشی

لباس مردان در دوران هخامنشی نیز تنوع و پیچیدگی خاص خود را داشت و می‌توان آن‌ها را به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:

1. لباس درباریان: این لباس‌ها شامل پوشش‌های پارسی‌ها و ایلامی‌ها بود و اغلب با جزئیات و تزئینات ظریف همراه بود.
2. لباس سواره نظام: این گروه از مردان که نقش‌های نظامی داشتند، از لباس‌هایی استفاده می‌کردند که حرکت و جابجایی را برایشان آسان می‌کرد.
3. لباس گروه‌های وابسته: این گروه شامل مادها، ارامنه، باکتری‌ها و دیگر اقوام وابسته به امپراتوری بود که هر کدام سبک خاصی از پوشش داشتند.
4. لباس توده مردم: لباس مردم عادی نیز بسته به موقعیت جغرافیایی و شغلشان متفاوت بود، اما به‌طور کلی شامل پیراهن‌های بلند، شلوار و پاپوش‌های ساده بود.

مردان هخامنشی، بر اساس نقوش به جا مانده، از پوشش‌های چندلایه شامل کلاه‌های تزئینی، پیراهن‌های بلند، شلوارهای ساده و پاپوش‌های ویژه استفاده می‌کردند. کلاه‌های ویژه درباریان، که به نام میترا شناخته می‌شدند، از جمله مهم‌ترین عناصر لباس مردان این دوره به شمار می‌رفتند. این کلاه‌ها عمدتاً دارای شیارهایی بودند که با جزئیات خاصی تزیین می‌شدند و به عنوان نماد اقتدار و جایگاه اجتماعی فرد مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

پوشاک نظامیان

لباس‌های نظامیان هخامنشی نیز با توجه به نوع واحد نظامی و کاربرد آن‌ها، طراحی و ساخته می‌شد. برای مثال، سواره نظام لباس‌هایی سبک‌تر و انعطاف‌پذیرتر به تن می‌کردند تا در هنگام سوارکاری و جابجایی سریع مشکلی نداشته باشند. از سوی دیگر، پیاده‌نظام از لباس‌های سنگین‌تر و مقاوم‌تر استفاده می‌کردند که بتواند آن‌ها را در برابر شرایط سخت جنگی محافظت کند. شلوارهای تنگ و پیراهن‌های بلند در کنار پاپوش‌های چرمین از جمله پوشاک معمول نظامیان هخامنشی بود.

نتیجه‌گیری

پوشاک در دوران هخامنشیان نه تنها به عنوان وسیله‌ای برای پوشاندن بدن، بلکه به عنوان نمادی از جایگاه اجتماعی، قدرت و اقتدار افراد مورد توجه قرار می‌گرفت. لباس‌های این دوره با دقت طراحی و ساخته می‌شدند و شامل جزئیات متنوعی بودند که نشان‌دهنده فرهنگ غنی این دوره تاریخی است. چه زنان و چه مردان هخامنشی از لباس‌هایی استفاده می‌کردند که هم کاربردی و هم زیبا بوده و به خوبی نشانگر پیشرفت‌های فرهنگی و هنری آن دوران بود. نقش‌های به جا مانده از این دوران به وضوح نشان می‌دهد که زیبایی و ظرافت در طراحی لباس‌ها یکی از اولویت‌های مردم هخامنشی بوده و این لباس‌ها همچنان به عنوان یکی از نمادهای شکوه و تمدن این دوران به شمار می‌روند.

نویسنده

ساغر رفیعی

شما میتوانید این مطلب و مطالب مشابه را در پیج اینستاگرام ما مشاهده کنید.