تاریخچه لباس‌های سنتی در نوروز ایران

منتشر شده در تاریخ ۲۸ اسفند، ۱۴۰۳

نوروز، جشن باستانی ایرانیان، همیشه با آداب و رسوم خاصی همراه بوده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، پوشیدن لباس‌های نو و زیبا در آغاز سال جدید است. لباس‌های سنتی ایرانی که در این مراسم به کار می‌رفته‌اند، ریشه در فرهنگ و تاریخ غنی ایران دارند و نشان‌دهنده هویت، اقلیم و سبک زندگی اقوام مختلف ایرانی هستند. در این مقاله، به بررسی تاریخچه لباس‌های سنتی نوروز در ایران و تغییرات آن در گذر زمان می‌پردازیم.

۱. پوشیدن لباس نو در نوروز؛ یک سنت دیرینه

ایرانیان از دیرباز اعتقاد داشتند که با نو شدن طبیعت، باید ظاهر خود را نیز نو کنند. این سنت که در ادبیات و اسناد تاریخی نیز ذکر شده، از دوره هخامنشیان تا به امروز باقی مانده است. در گذشته، مردم در ایام نوروز بهترین لباس‌های خود را می‌پوشیدند که معمولاً از پارچه‌های دست‌بافت و رنگارنگ تهیه می‌شد.

۲. لباس‌های سنتی اقوام ایرانی در نوروز

ایران کشوری با تنوع فرهنگی بالا است و هر قوم لباس‌های سنتی خاص خود را دارد. در ادامه، به برخی از این لباس‌ها که در ایام نوروز نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند، اشاره می‌کنیم:

لباس زنان:
 • قاجار و صفویه: زنان دربار در دوران صفویه و قاجار لباس‌هایی از جنس ابریشم، مخمل و زری‌دوزی‌شده می‌پوشیدند که همراه با یقه‌های بلند، دامن‌های پُف‌دار و شلوارهای ابریشمی بود.
 • اقوام ترکمن: لباس‌های زنان ترکمن شامل پیراهن‌های بلند، روسری‌های رنگارنگ و زیورآلات نقره‌ای و سکه‌دوزی‌شده بود.
 • کردها: زنان کرد در نوروز لباس‌های بلند و چین‌دار با رنگ‌های شاد، به همراه جلیقه‌های سوزن‌دوزی شده و شال‌های دست‌بافت به تن می‌کردند.
 • لرها و بختیاری‌ها: لباس‌های سنتی زنان بختیاری شامل پیراهن‌های بلند حریر، دامن‌های پرچین و روسری‌های ابریشمی رنگارنگ بود.

لباس مردان:
 • دوران صفویه و قاجار: مردان دربار معمولاً قبای مخملی، شال کمر، کلاه نمدی و کفش‌های چرمی دست‌دوز به پا می‌کردند.
 • ترکمن‌ها: مردان ترکمن چپن (نوعی کت بلند)، شلوارهای گشاد و کلاه‌های پوستین می‌پوشیدند.
 • کردها: مردان کرد معمولاً لباس‌هایی شامل چوخه، پانتول و شال کمر به همراه دستار بر سر داشتند.
 • لرها: لباس مردان لری شامل شلوار دبیت، کت بلند، چوقا و گیوه بود.

۳. نقش رنگ و پارچه در لباس‌های نوروزی

در گذشته، پارچه‌های مورد استفاده در لباس‌های نوروزی اغلب از جنس حریر، ابریشم و پنبه بودند. رنگ لباس‌ها نیز نقش مهمی داشت؛ رنگ‌های شاد مانند قرمز، زرد، سبز و آبی نماد شادی و سرزندگی بهاری بودند. بسیاری از لباس‌های نوروزی نیز با هنرهایی مانند سوزن‌دوزی، قلاب‌دوزی، گلابتون‌دوزی و زری‌بافی تزئین می‌شدند.

۴. تأثیر مدرنیته بر لباس‌های نوروزی

با گذشت زمان و ورود مدرنیت به ایران، لباس‌های سنتی کم‌کم جای خود را به پوشش‌های امروزی دادند. در دوره پهلوی، لباس‌های غربی وارد ایران شد و بر استایل نوروزی مردم تأثیر گذاشت. اما همچنان در برخی مناطق ایران، مردم برای نوروز لباس‌های سنتی خود را حفظ کرده‌اند و در جشن‌ها و دید و بازدیدها از آن‌ها استفاده می‌کنند.

۵. احیای لباس‌های سنتی در نوروز امروز

در سال‌های اخیر، طراحان مد ایرانی تلاش کرده‌اند تا لباس‌های سنتی را با طراحی‌های مدرن ترکیب کرده و دوباره به فرهنگ پوشش ایرانیان بازگردانند. در بسیاری از مراسم نوروزی، مانند جشن‌های نوروز در مناطق گردشگری و روستاها، لباس‌های سنتی هنوز جایگاه ویژه‌ای دارند.

لباس‌های سنتی ایرانی در نوروز، نمادی از فرهنگ و اصالت مردم این سرزمین هستند. هرچند پوشش مدرن جایگزین بسیاری از لباس‌های سنتی شده، اما همچنان در برخی مناطق ایران، این لباس‌ها حفظ شده‌اند و الهام‌بخش طراحی‌های مدرن هستند. زنده نگه داشتن این لباس‌ها می‌تواند به هویت ملی و فرهنگی ایرانیان کمک کند.

نویسنده

ساغر رفیعی

شما میتوانید این مطلب و مطالب مشابه را در پیج اینستاگرام ما مشاهده کنید.