📌تاریخ پوشاک زنان ایران:نگاهی تاریخی_فرهنگی
“تاریخچه لباس در ایران بسیار غنى و طولانى است و در هر دوره تاریخى دستخوش تغییرات زیادى شده است. این نغییرات هم تحت تأثیر (فرهنک، مذهب، اقلیم و ارتباط با دیگر تمدنها بوده است.)”
و این پرسش یکی ازجذاب ترین بخشهاى فرهنک ایران زمین-جون لباس همیشه فقط پوشش نبوده, بلکه نماد جایگاه اجتماعى، باورهاى دینى، زیبایی شناسى، و اقلیم هر دوره هم بوده…
مرور پوشش ها مرحله به مرحله 👇🏻
🏺۱. دوران باستان (ایلام, ماد, هخامنشى،اشکانى،ساسانى
•ایلام و ماد: پیراهن هاى ساده و بلند یا جین دار با آستین کوتاه، وبالاپوش هاى پرحجم یا جادر (شبیه به شنل) بر روى لباس مى پوشیدند.
هخامنشى: زنان اشرافى پیراهنهاى بلند، آستین دار و گشاد با شال یا ردایى روى دوش مى پوشیدن
پوشش سر الزامى بود (نوعى چادر یا روسرى)
🪔•اشکانى وساسانى: لباس چندلایه شد-پیراهن زیر، قباى بلند روى آن, شلوار زیرین، و رداى روى شانه.
پیراهنى بلند و کشاد (با آستین یا بدون آستین) که با نوار دور کمر بسته مى شد و گاهی روى زمین کشیده میشد .
“ویژگی ها: شکوه، وقار، پارچه های گران قیمت و تزئینات زیاد”
🕌۲. دوران اسلامى تا صفوى (قرن V تا ١٧میلادی)
پس از ورود اسلام:
• تأثیر اسلام: با ورود اسلام و گسترش آن در ایران، پوشش زنان تحت تأثیر احکام و فرهنگ اسلامی قرار گرفت و شکوه بیشتری یافت. دستورات اسلامی در مورد حجاب (پوشاندن بدن و موها از نامحرم) با سابقه فرهنگی ایرانیان در هم آمیخت.
• اجزای پوشش:
• چادر و چارقد: همچنان از پوشش‌های اصلی بودند. چادر یا پوشش‌های بلند سراسری برای بیرون از خانه مورد تأکید بود.
• روبند/نقاب: در شهرهای بزرگ و برای زنان اشراف، پوشاندن صورت (با روبند یا نقاب) رایج بود، به خصوص هنگام بیرون رفتن.
• لباس زیرین: شامل پیراهن بلند و شلوار بود.
به طور خلاصه، در این دوره، حجاب با تأثیرپذیری از فرهنگ اسلامی قوی‌تر شد و زنان همچنان پوشش کاملی شامل چادر و چارقد بلند برای حضور در اجتماع داشتند.
۲. پوشش زنان در دوره صفویه (قرن ۱۶ تا ۱۸ میلادی)
دوره صفویه به دلیل رسمیت یافتن مذهب تشیع و توجه پادشاهان صفوی به آداب مذهبی، دوره مهمی در تحول پوشاک بود.
پوشش بیرونی (در اجتماع):
• چادر و روبند: استفاده از چادر (معمولاً سفید یا سیاه) و روبند یا نقاب برای پوشاندن کامل بدن و صورت در هنگام خروج از منزل بسیار رایج و تحت تأثیر آداب مذهبی بود. بر اساس گزارش‌های سفرنامه‌نویسان خارجی، زنان شهری معمولاً روی پوشیده (روبند) و چادر سفید یا سیاه داشتند.
• تاکید بر حجب و عفاف: با توجه به اهمیت مذهب، پوشش بیرونی بسیار کامل و با رعایت حجب و عفاف بود.
پوشش اندرونی (در خانه):
• شباهت به پوشاک مردان: لباس زنان در داخل خانه و مجامع زنانه از بسیاری جهات شبیه پوشاک مردان بود، اما با تزئینات بیشتر و رنگ‌های شادتر.
“ویژگی ها: پوشیدکى بیشتر و تأثیر فرهنک عربى و اسلامى”
______________
⚖️۳.قاجار(قرن ۱۹)
• داخل خانه: شلیته (دامن کوتاه پرچین که متأثر از بالرین هاى اروپایى بود)، پیراهن هاى نازى وکوتاه،یَل (کت تنکَ کوتاه).
• بیرون خانه: جادر سیاه، آبى تیره یا لاجوردى که تمام بدن را مى یوشاند، جاقجور (نوعى شلوار کشادو پارچه تنگ که زیر چادر میپوشیدند) و روبند.
ویژگی ها: ترکیب سنت وتجمل””
_________
🎩۳.پهلوی(۱۳۵۷_۱۳۰۰)
• پهلوی اول (رضاشاه):
- قانون کشف حجاب
ممنوعیت پوشیدن چادر و روبنده براى زنان در اماکن عمومى ؛ پوشش زنان به سمت لباس هاى یک تکه بلند و سپس به تدریج به سبک غربى و
دامن هاى کوتاه تر تغییر کرد. - پهلوی دوم (محمدرضا شاه):
- گرایش بیشتر به مد و سبک پوشش غربى در بین طبقات مختلف جامعه، به ویژه شهرها. استفاده از پیراهن، دامن, کت و دامن وکت وشلوار برای زنان رایج شد.
“ویژگی ها :مدرن سازى و نفوذ غرب”
____________
🩸۵. پس از انقلاب ١٣۵٧ تا امروز
•پوشش: با تأکید بر موازین اسلامى، پوشش بیرونى زنان عمدتاً شامل مانتو و شلوار، مقنعه و در مواردى چادر است.
- ازدهه ١٣٨٠ به بعد، طراحى مانتوها رنگارنگتر، کوتاه تر و متنوع تر شد.
- امروز طراحان ایرانى تلاش مى کنند بین حفظ حجاب، هویت ایرانى و زیبایى مدرن تعادل برقرار کنند.
“ویژگی ها:پوشش اسلامى همراه با مد روز”
📌نکته فرهنگی مهم
در تمام این دورانها، لباس زنان ایرانى همیشه با اقلیم (کرم و خشک, مرطوب شمالى، کوهستانى غربى) قومیت و منطقه (کرد, بلوج, ترکمن, قشقایى، کیلکى، مازنى و…) موقعیت اجتماعى وسیاسى ارتباط تنگاتنگ داشت
نویسنده
معصومه حسنی اصل
شما میتوانید این مطلب و مطالب مشابه را در پیج اینستاگرام ما مشاهده کنید.
۰ دیدگاه